Η ακμή είναι μια κοινή δερματική πάθηση η οποία χαρακτηρίζεται από αλλοιώσεις που συνοδεύονται από υπερβολική παραγωγή σμήγματος, μαύρα ή λευκά στίγματα αλλά και φλεγμονώδεις βλάβες στο πρόσωπο, τη ράχη ή το στέρνο.
Ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων διακρίνουμε 4 στάδια:
- Τη σμηγματόρροια : είναι το αρχικό στάδιο κάθε μορφής ακμής. Παράγεται υπερβολικό σμήγμα, το δέρμα γυαλίζει και εμφανίζονται μικρά σπυράκια.
- Τη φαγεσωρική ακμή : το σμήγμα συσσωρεύεται στους σμηγματογόνους θύλακες και προκαλεί τη δημιουργία ανοιχτών φαγεσώρων (μαύρα στίγματα) ή κλειστών φαγεσώρων (μικροκύστεις).
- Τη φλεγμονώδη ακμή : Εδώ έχουμε πολλαπλασιασμό βακτηριδίων (Propionibacterium acnes) και ρήξη του θύλακα μέσα στο δέρμα. Εμφανίζονται φλεγμονή και κόκκινα σπυριά (βλατίδες) και κατόπιν, σπυριά με πύον (φλύκταινες).
- Την οζώδη κυστική ακμή : Παρατηρείται διαστολή και φλεγμονή των σμηγματογόνων αδένων και δημιουργία οζιδίων που φέρουν πύον.
Σήμερα αποτελεί τον πρώτο λόγο επίσκεψης στο δερματολόγο.
Η ακμή μπορεί να προσβάλει όλες τις ηλικίες αλλά εμφανίζεται κυρίως στην προεφηβική και εφηβική ηλικία, γεγονός που αποδεικνύει τη στενή συσχέτιση της με τις ορμονικές μεταβολές εκείνων των ηλικιών. Στα βρέφη μπορεί να εμφανιστεί παροδική ακμή η οποία οφείλεται στα ανδρογόνα μητρικής προέλευσης. Ακμή βλέπουμε πολλές φορές και σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, μεταξύ 25-35 ετών, η οποία είτε αποτελεί συνέχιση της εφηβικής ακμής είτε κάνει την πρώτη της εμφάνιση στην ενήλικα ζωή.
Διάφοροι και πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνιση αλλοιώσεων ακμής.
Συνήθως οφείλεται σε ορμονικές διαταραχές (εφηβεία, προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, εγκυμοσύνη, κ.ά.), αλλά και στη λήψη ορμονικών σκευασμάτων ή και άλλων φαρμάκων. Επιπλέον, το άγχος και η κόπωση, με την έννοια της πτώσης της άμυνας του οργανισμού, μπορούν να οδηγήσουν σε υπερπαραγωγή σμήγματος και ανάπτυξη βακτηρίων. Όταν το σμήγμα δεν μπορεί πλέον να ρεύσει κανονικά, οι πόροι της επιδερμίδας φράσσουν. Τότε εμφανίζονται μαύρα στίγματα (φαγέσωρες) και σπυράκια. Η κακή χρήση καλλυντικών όπως ιδιαίτερα λιπαρά σκευάσματα ή ελαιώδη προϊόντα και μάσκες, μπορεί να προκαλέσουν ακμή. Τέλος να μην ξεχνάμε και τους γενετικούς παράγοντες που μπορεί να συμβάλουν στην εκδήλωση ακνεϊκών συμπτωμάτων.
Για να αποβάλλει το δέρμα την ακμή, η επιδερμίδα πρέπει να δεχθεί ήπιες φροντίδες. Η επιλογή των προϊόντων θα πρέπει να είναι προσεκτική και κατάλληλη για το λιπαρό και επιβαρυμένο με ακμή δέρμα. Επίσης, πρέπει να τηρηθούν ορισμένοι βασικοί κανόνες:
- Πολύ καλός καθαρισμός της επιδερμίδας, με απαλά προϊόντα σχεδιασμένα για το λιπαρό με τάση ακμής δέρμα.
- Καθημερινή χρήση προϊόντος φροντίδας (ρύθμιση σμήγματος και ενυδάτωση προσώπου) , που πραγματικά είναι το κλειδί της επιτυχίας.
- Χρήση προϊόντων για τη λιπαρή επιδερμίδα και μη φαγεσωρογόνο μακιγιάζ.
- Προστασία της επιδερμίδας από τον ήλιο, που αντίθετα με τα κοινά πιστεύω, είναι κακός φίλος της ακμής.
- Αποφεύγουμε να πειράζουμε τα σπυράκια!
Η ακμή δε συνιστά νόσο που να απαιτεί θεραπεία λόγω κατάλυσης της υγείας, αλλά η συναισθηματική επιβάρυνση ενός εφήβου από μία δερματοπάθεια που είναι ορατή, μπορεί να τον στιγματίσει ψυχικά. Για αυτό κρίνεται απαραίτητη η συμβουλή του δερματολόγου για την αντιμετώπιση της πάθησης. Σε αυτό το σημείο η θεραπεία εξατομικεύεται ανάλογα με το είδος της ακμής του ασθενούς αλλά και με βάση την ψυχολογική επίδραση του κάθε ατόμου, καθώς και από τον τρόπο και τις συνήθειες της ζωής του.
Οι τοπικές θεραπείες εφαρμόζονται κυρίως σε περιπτώσεις φλεγμονώδους ακμής, μέτριας ή ελαφριάς μορφής και περιλαμβάνουν:
- Τοπικά αντιβιοτικά (ερυθρομυκίνη και κλινδαμυκίνη)
- Αντιβακτηριακές και αντιφλεγμονώδεις ουσίες όπως το υπεροξείδιο του βενζολίου και το αζελαϊκό οξύ.
- Τοπικά ρετινοειδή (παράγωγα βιταμίνης Α) που έχουν ισχυρή κερατολυτική δράση.
Τα παραπάνω μπορούν να δοθούν και σε συνδυασμό μεταξύ τους και επικουρικά με κατάλληλα καλλυντικά προϊόντα.
Όταν οι τοπικές θεραπείες δεν αρκούν από μόνες τους, όπως σε περιπτώσεις βαριάς φλεγμονώδους ακμής, επιλέγεται η από του στόματος χορήγηση σκευασμάτων, κυρίως τα αντιβιοτικά και η ισοτρετινοΐνη. Η ισοτρετινοΐνη είναι το ισχυρότερο φάρμακο που κυκλοφορεί κατά της ακμής σταματώντας μόνιμα τις ατέλειες στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες της, όπως η έντονη ξηρότητα δέρματος και η φωτοευαισθησία, δεν την καθιστούν πάντα φάρμακο επιλογής.
Η χορήγηση βιομιμητικών ορμονών μπορεί να δώσει λύση στην ορμονοεξαρτώμενη ακμή χωρίς παρενέργειες.
Τέλος, η εφαρμογή laser χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο τελευταία, αποφεύγοντας τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων.
Όσον αφορά τους λόγους που δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση της ακμής, το κάπνισμα παίζει σημαντικό ρόλο.
Το κάπνισμα από μόνο του δεν έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί ακμή αλλά επιδεινώνει την αναγέννηση του δέρματος με αποτέλεσμα η ακμή να θεραπεύεται πιο αργά.
Επιπλέον, το σώμα αντιδρά στο άγχος παράγοντας κορτιζόλη, η οποία με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και διαστολή των πόρων της επιδερμίδας.
Αν και δεν έχει εξακριβωθεί ακόμη η αιτία, η ακμή μπορεί να επιδεινωθεί από την υπέρμετρη κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων και από τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη.
Από την άλλη, η κατανάλωση λιπαρών ψαριών πλούσιων σε ω-3, συμβάλλει στην αντιμετώπιση φλεγμονών σε όλο τον οργανισμό, συμπεριλαμβανομένου του δέρματός μας.
Τελειώνοντας, να μην ξεχνάμε ότι μια ισορροπημένη διατροφή με πολλά φρούτα και λαχανικά, παρέχει στο δέρμα μας τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την αντιμετώπιση των ατελειών!
Ελευθερία Κακαγιάννη, φαρμακοποιός MSc
